Glucocorticoid được sử dụng nhiều trên lâm sàng, tuy nhiên thuốc có nhiều tác dụng phụ. Tác dụng phụ của thuốc Glucocorticoid và cách hạn chế tác dụng phụ của thuốc:
Mục lục bài viết
1. Trên sự phát triển của trẻ em:
Sử dụng Glucocorticoid liều cao, kéo dài sẽ ức chế phát triển chiều cao của trẻ em do ức chế tác dụng phát triển xương và sụn. Để giảm hậu quả này nên hạn chế kê đơn Glucocorticoid cho trẻ em. Nếu quá cần thì dùng liều thấp trong thời gian ngắn nhất. Khi dùng kéo dài thì dùng liều cao, cách ngày. Khuyến khích trẻ ăn nhiều chất dạm và calci.
2. Loãng xương:
Là do Glucocorticoid làm mất cân bằng tạo xương – hủy xương, làm giảm hấp thu calci ở ruột non. Khắc phục bằng cách giảm liều đến mức thấp nhất, giảm thời gian sử dụng thuốc; bổ sung calci, vitamin D, điều trị thay thế estrogen cho phụ nữ mãn kinh.
3. Suy vỏ thượng thận do thuốc:
Yếu tố quan trọng nhất gây suy vỏ thượng thận là thời gian dùng thuốc, ngoài ra còn tùy loại Glucocorticoid, liều dùng, đường hấp thu. Dùng liều thấp nhưng kéo dài nhiều tháng vẫn phải giảm liều trước khi ngưng điều trị. Nếu sử dụng thuốc trên 2- 3 tuần, giảm liều từ từ trước khi ngừng thuốc là điều bắt buộc. Ưu tiên lựa chọn các loại thuốc có thời gian bán hủy ngắn và trung bình.
4. Hội chứng Cushing do thuốc:
Khi sử dụng Glucocorticoid kéo dài gây hội chứng Cushing. Khi đó phải ngừng thuốc theo quy tắc giảm liều từ từ.
5. Loét dạ dày – tá tràng:
Loét dạ dày – tá tràng ít liên quan đến Glucocorticoid trừ khi dùng liều cao hay phối hợp với NSADs. Vì vậy khi sử dụng riêng lẻ Glucocorticoid không cần phòng ngừa bằng kháng histamine H2
6. Tăng đường huyết:
do phân giải glycogen, tân tạo đường từ protid. Nếu sử dụng lâu dài có thể dẫn đến giảm dung nạp glucose, giảm đáp ứng insulin, tăng nguy cơ tim mạch.
7. Rối loạn dịch và chất điện giải:
Glucocorticoid liều cao gây giữ natri, nước và thải K+ dẫn đến phù và nhược cơ. Các dẫn xuất tổng hợp ít có tác dụng này.
8. Các tai biến khi sử dụng thuốc tại chỗ:
Dùng Glucocorticoid tại chỗ (bôi ngoài da, nhỏ mắt. mũi hoặc xịt, hít) cũng có thể có các tác dụng phụ như dùng thuốc đường toàn thân. Ngoài ra, bôi ngoài da gây teo da, mỏng da. Lời khuyên là bôi đúng liều, đúng cách, không bôi trên diện tích da rộng. Xịt họng có thể gây nhiễm candida, khó phát âm. Cần xúc họng sau khi xịt thuốc.
Xem thêm: Những lưu ý khi sử dụng thuốc Corticoid
Sử dụng Glucocorticoid là vấn đề quan trọng và còn nhiều tranh cãi trong lâm sàng. Có nhiều quan điểm khác nhau về vai trò của Glucocorticoid trong sinh lý bệnh và trong điều trị. Thực tế cho thấy khi dùng thuốc kéo dài, liều cao, vượt quá liều sinh lý gây nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng. Để hạn chế tác dụng phụ của Glucocorticoid thầy thuốc tìm hiểu bệnh sử, thăm khám kỹ, cân nhắc khi dùng Glucocorticoid. Bên cạnh đó cần phải tư vấn, dặn dò bệnh nhân thật kỹ lưỡng. Bệnh nhân cần tuân thủ liều lượng, thời gian uống thuốc, không tự ý ngừng dùng thuốc đột ngột.
