Vô mạch hoại tử khớp ổ chảo cánh tay thưởng đã bị bi qua trên lâm sàng, dẫn tới đau nhiều và hạn dễ vận động. Có nhiều yếu tố nguy cơ, vì vậy cần được chẩn đoán phân biệt nếu bệnh nhân có đau khớp vai.
Mục lục bài viết
1. Hội chứng lâm sàng
Vô mạch hoại tử khớp ổ chảo cánh tay trên lâm sàng dễ bị bỏ qua trong chẩn đoán. Như xương thuyền, khớp ổ chảo cánh tay rất dễ mắc bệnh này bởi vì các mạch máu nuôi dưỡng sụn khớp vùng này khá mỏng, tại trung tâm đầu cánh tay chỉ dày 1-1,2mm tập trung ở trung tâm chỏm xương cánh tay. Mạch máu vùng này dễ bị tắc, thường làm phần đầu xương không được nuôi dưỡng dẫn đến hoại tử xương.
Vô mạch hoại tử khớp ổ chảo cánh tay là bệnh của thập niên 40, 50, trừ vô mạch hoại tử thứ phát do bệnh collagen tĩnh mạch.
Vô mạch hoại tử khớp ổ chảo cánh tay thường phổ biến hơn ở nam giới. Bệnh gặp ở cả 2 giới với tỉ lệ 50-55% số ca bệnh.
Các yếu tố nguy cơ dẫn tới vô mạch hoại tử khớp ổ chảo cánh tay bao gồm:
- Chấn thương khớp
- Sử dụng corticoid
- Bệnh Cushing
- Lạm dụng rượu
- Bệnh ở mô liên kết đặc biệt lupus ban đỏ hệ thống
- Viêm cơ xương
- Nhiễm virus giảm miễn dịch (HIV).
- Ghép tạng
- Bệnh huyết sắc tố như là bệnh hồng cầu hình liềm
- Tăng lipid máu
- Gout
- Suy thận
- Mang thai
- Xạ trị đầu cánh tay.
Bệnh nhân bị vô mạch hoại tử khớp ổ chảo cánh tay thường có con đau lan lên đầu trên cánh tay và vai. Cơn đau nhức nằm ở sâu và bệnh nhân thường có cảm giác kẹt và tầm cử động khớp ổ chảo cánh tay bị hạn chế. Tìm vận động giảm theo sự tiến triển của bệnh.
2. Dấu hiệu và triệu chứng
Khám lâm sàng trên bệnh nhân thấy đau khi ấn mạnh vào khớp ổ chảo – cánh tay. Cơn đau có thể tăng lên khi vận động chủ động hoặc thụ động. Người khám cũng có thể phát hiện tiếng click hay lục khục khi khám tầm vận động khớp ổ chảo cánh tay. Tâm vận động có giảm nhưng không đối trong quá trình diễn biến bệnh.
3. Cận lâm sàng
Chụp Xquang được chỉ định cho tất cả bệnh nhân có bệnh vỗ mạch hoại tử khớp ổ cho cánh tay để loại trừ các bệnh lý xương khổ phát hiện, xơ cứng hay vỡ chỏm xương cánh tay, mặc dù Xquang có thể không đáng tin cậy trong việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm.
Dựa vào triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân mà chỉ định thêm một số xét nghiệm như tống phân tích tế bào máu ngoại vi, acid uric, đo tốc độ lăng máu và test kháng thể kháng nhân.
Chụp MRI khớp ổ chào cánh tay được chỉ định cho tất cả bệnh nhân nghi ngờ bị vô mạch hoại tử hoặc các nguyên nhân bất thường khác, nhiễm trùng hay u cục.
Chụp cộng hưởng từ có tiêm đối quang từ có thể giúp đánh giá được sự cấp máu cho chỏm xương cánh tay, khớp ổ chảo cánh tay ngấm thuốc là một tiên lượng tốt.
Điện cơ đồ được chỉ định nếu nghi ngờ có bệnh rễ thần kinh cố hoặc bệnh lý đám rối cánh tay kèm theo.
Tiêm nội khớp ổ chảo cánh tay rất từ từ với một lượng nhỏ giảm đau tại chỗ ngay lập tức sẽ cải thiện cơn đau cho bệnh nhân và cũng giúp mình chứng rằng Cơn đau của bệnh nhân xuất phát từ khắp ổ chảo cánh tay.
Đồng thời, bệnh nhân vô mạch hoại tử sẽ được yêu cầu thay khớp toàn bộ, mặc dù kỹ thuật bảo tồn khớp giả ngày càng phổ biến cho những người trẻ tuổi và giúp bệnh nhân hoạt động nhiều hơn, nhưng tuổi thọ của nó vẫn ngắn hơn so với mong đợi.
4. Chẩn đoán phân biệt
Có viêm khớp và Gout khớp ổ chảo cánh tay kèm theo, viêm bao hoạt dịch và viêm cân cơ có thể cùng xuất hiện với vô mạch hoại tử khớp ổ chảo cánh tay và làm các triệu chứng của bệnh nhân nặng thêm. Rách sụn viền, đứt dây chằng, u nang xương, tụ máu xương và gẫy xương có thể gây ra cơn đau tương tự vô mạch hoại tử, cũng như các bệnh lạ của xương.
5. Điều trị hoại tử vô mạch khớp ổ chảo cánh tay
Điều trị ban đầu cho cơn đau và phục hồi chức năng áp dụng cho vô mạch hoại tử khớp ổ chảo cánh tay là sử dụng phối hợp thuốc chống viêm không steroid hoặc kháng cyclooxygenase-2 (COX-2) và giảm áp lực lên khớp.
Chườm nóng hoặc lạnh, điện trị liệu, siêu âm trị liệu… tại chỗ có thể có tác dụng. Đối với bệnh nhân không đáp ứng với phương pháp này thì tiêm giảm đau nội khớp có thể được chỉ định trong bước tiếp theo để làm giảm cơn đau cấp tính.
Cần tránh những vận động nặng có thể làm các triệu chứng nặng hơn.
Đồng thời, phẫu thuật thay thể khớp toàn bộ bằng khớp nhân tạo cũng là phương pháp điều trị được khuyên dùng.
6. Biến chứng và những sai lầm thường gặp
Thất bại cần phải kể đến trong điều trị ngoại khoa vô mạch hoại tử khớp ổ chảo cánh tay là dẫn tới cơn đau tiếp diễn, hạn chế vận động và có thể tiến triển gây hậu quả nặng nề cho khớp ổ chảo cánh tay.
Tiêm giảm đau tại chỗ vào khớp là một kỹ thuật an toàn nếu nhân viên y tế chú ý chi tiết, sử dụng một lượng nhỏ chất giảm đau và tránh tiêm với áp lực lớn để tránh gây tổn thương khớp nặng hơn. Biến chứng khác của phương pháp này là nhiễm trùng. Biến chứng này rất hiếm khi xảy ra nếu tuân thủ chặt chẽ các bước vô khuẩn. Khoảng 25% bệnh nhân phàn nàn cơn đau tăng lên sau tiêm và điều này nên được cảnh báo trước cho bệnh nhân.
7. Kinh nghiệm lâm sàng
Vô mạch hoại tử khớp ổ chảo cánh tay thưởng đã bị bi qua trên lâm sàng, dẫn tới đau nhiều và hạn dễ vận động. Người thầy thuốc nên đưa bệnh vô mạch hoại tử này vào phân biệt chẩn đoán cho tất cả bệnh nhân có đau khớp vai, đặc biệt là những trường hợp có yếu tố nguy cơ được liệt kĩ ở trên.
Có viêm khớp, viêm dây chằng và gout kèm theo cũng có thể làm cơn đau tăng lên và đòi hỏi phải bổ sung vẫn phác đồ điều trị.
Áp dụng một số biện pháp vật lý trị liệu như chườm nóng, và lạnh, điện trị liệu, siêu âm trị liệu… cũng như giảm áp lực lên khớp vai có thể làm triệu chứng giảm đau.
Các động tác nặng cần phải tránh bởi sẽ làm các triệu chứng nặng lên và có thể gây ra những tổn thương nặng hơn lên cổ tay.
Thuốc giảm đau đơn giản và NSAIDs có thể được sử dụng đồng thời bằng kỹ thuật tiêm.
